Hoorzitting 2de kamer WWB
Vorige week werd ik gevraagd om deel te nemen aan een hoorzitting in de 2de kamer met als onderwerp de voorgenomen wijzigingen in de Wet Werk en Bijstand. Daar heb ik vanzelfsprekend graag gehoor aan gegeven. Hieronder de inleiding die ik heb gegeven, aansluitend op de inleidingen vanuit vele organisaties waaronder VNG, Divosa, FNV, Stichting Vluchtelingenwerk, Mezzo, diverse collega-wethouders, etc.
De lijn bij iedereen was helder en eenduidig: onzorgvuldig, te snel, niet uitvoerbaar, veel ongewenste neveneffecten en ontbreken van samenhang. Praktisch iedereen pleitte ervoor om de invoering met 1 jaar uit te stellen zodat de aanpassingen in de WWB samen, en in samenhang met de Wet Werken naar Vermogen ingevoerd kunnen worden.
De komende dagen zal moeten blijken of de 2de Kamer gehoor gaat geven aan deze breed gedragen oproep.
Mijn bijdrage:
Ik hoef u niet te vertellen wat u vandaag al uit zoveel monden hebt gehoord.
Ik hoef u niet te vertellen over de onmogelijkheid om per 1 januari 2012 op een verantwoorde en goed voorbereidde wijze uitvoering te geven aan de voorgenomen nieuwe kaders van de WWB. In het meest gunstige geval zijn de software-matige aanpassingen pas per die datum beschikbaar maar nog niet geïmplementeerd en medewerkers nog niet geïnstrueerd. Maar dat weet u al, onder andere de VNG heeft u daar al op gewezen alsook dat tijdelijke uitstel en noodscenario's tot nog meer extra werk en vooral veel onduidelijkheid zal leiden. Het is u genoegzaam bekend.
Ik hoef u ook niet te vertellen dat er voor een aantal zeer kwetsbare groepen een opeenstapeling van maatregelen en aanpassing van beleid plaats zal gaan vinden. Allen ten negatieve voor hen uitpakkend. Het zijn juist deze kwetsbare groepen waarbij onwil om te werken en zo te voorzien in eigen inkomen nauwelijks aan de orde is. Bij die groepen is veel vaker sprake van onwil en of onvermogen van werkgevers om gebruik te maken van hun talenten en mogelijkheden. Het zijn juist die kwetsbare groepen die zich sterk maken om mee te kunnen doen, om er toe te doen, om niet uitgesloten te worden. Ik hoef u dit allemaal niet te vertellen. Het is u genoegzaam bekend.
En ik hoef u al helemaal niet te vertellen dat de invoering van de gezinstoets tot zeer ongewenste effecten zal leiden. Niet zozeer alleen bij mensen die misbruik willen maken van voorzieningen, maar ook hier vooral weer bij kwetsbare gezinnen. Gezinnen die gedwongen zullen worden uit elkaar te gaan om zich financieel te kunnen blijven redden. De voorbeelden hiervan zijn u vandaag en in de afgelopen maanden in overvloed voorgelegd. Ik hoef u dit allemaal niet te vertellen, het is u genoegzaam bekend.
Ook hoef ik u niet te vertellen dat medewerkers aan de loketten bij het hanteren van deze gezinstoets in toenemende mate geconfronteerd worden met zeer lastige situaties en naar verwachting met toenemende agressie. Juist vandaag verscheen er een rapport waarin een toename met maar liefst 8 % over 4 jaar gemeld wordt voor wat betreft agressie en geweld bij Sociale Diensten.
Ik heb ook geen indrukwekkende of soms zelfs duizelingwekkende bedragen en aantallen personen voor u. Ik ben dan ook niet van de G4, niet van de G32 en zelfs niet van de B5. Ik ben, zo zou je kunnen zeggen van de K 138, want de gemeente Someren waar ik wethouder ben komt op de 138ste plaats als het op inwoneraantallen gaat met ruim 18.000 inwoners
Wij hebben slechts 146 wwb'ers, 20 wij'ers, 11 ioaw'ers en 41 niet uitkeringsgerechtigden waaronder zelfstandige ondernemers die keihard werken maar nauwelijks het hoofd boven water houden.
Van hen zit 26 % in trede 5 en 6 van de participatieladder en 74% heeft een grote afstand tot de arbeidsmarkt. In 2010 hebben 111 van hen een langdurigheidstoeslag ontvangen en 91 personen kwamen in aanmerking voor categoriale bijzondere bijstand chronisch Zieken en gehandicapten.
Een zeer groot gedeelte is dus moeilijk bemiddelbaar naar betaalde arbeid. Daar is de laatste jaren al veel in geïnvesteerd en dat willen we ook blijven doen. Ook als het vooruitzicht op uitstroom uit de uitkering er niet of nauwelijks is.
In Someren gaan we uit van participerende dienstverlening. Tegenwoordig heeft men het vaak over high trust en high penalty. Helaas moeten we concluderen dat de voorgestelde ingrepen gebaseerd zijn op low trust, en eigenlijk op no trust.
De voorgestelde maatregelen zetten deze mensen, die langdurig op de inkomensondersteuning vanuit de WWB of straks de WWNV zijn aangewezen op ernstige en ontwrichtende armoede. Dat is niet te redden met aanpassing van het uitgavenpatroon zoals veronderstelt wordt. Die ontwrichting zal zich ook niet beperken tot achter de voordeur.
Wat ik u wel kan vertellen is, dat ik mij zeer ernstige zorgen maak. Natuurlijk is een vergelijking met de Titanic overdreven. Alhoewel de Titanic ook een project was dat gestuurd werd door een blinde, op prestige gerichte ambitie. Een ambitie die de verantwoordelijken blind maakte voor de signalen van deskundigen en mensen op de werkvloer. Signalen van mensen die met hart en ziel meewerkten aan die gigantisch uitdagende opdracht. Om een prestatie neer te zetten die zijn weerga niet kende. Ondanks de waarschuwende signalen vertrok het schip te vroeg en voer het te snel. De afloop kent u.
Met de ambitie van dit kabinet is op hoofdlijnen ook niets mis: meer mensen aan het werk, minder mensen in afhankelijke uitkeringssituaties, participatie ook van mensen die minder loonwaarde kunnen realiseren, snellere, efficiënte, effectieve en consequente handhaving waardoor misbruik snel en streng gehandhaafd wordt. En dit alles met als doel om de collectieve uitgaven in de sociale zekerheid structureel en substantieel te beperken.
Deze ambitie wordt door vele politieke partijen en maatschappelijke instanties gedeeld met dit kabinet. En ook door alle gemeenten. Velen zijn ook bereid om daar gezamenlijk de schouders onder te zetten, resultaat neer te zetten. Maar even zovelen waarschuwen dit kabinet, aan de ene kant voor de problemen die de te snelle uitvoering met zich mee zal brengen, aan de andere kant voor de ongewenste neveneffecten die de manier waarop de instrumenten worden vormgegeven met zich mee zal brengen.
Het laatste wat dit kabinet zal kunnen zeggen is: hadden we dat maar eerder geweten. Wanneer dit kabinet besluit om, zonder de vereiste aanpassingen in koers en constructie van het schip uit te varen, kent het de risico's waarvoor het genoegzaam is gewaarschuwd.
Met deze Titanic zou Piet Hein in 1628 nooit zijn uitgevaren om de Zilvervloot binnen te halen. Die Piet Hein, die bekend stond om het feit dat hij zijn manschappen nooit onnodig en zonder reden in gevaar bracht, niet.
